سوشل میڈیا ہوئے اخبار ہوون یا گلی محلے یا شہار دے عام ہوٹل ہر جا تِ ایہو تذکرہ چلدا ہویا ملدے کہ سرائیکیاں نال ذادتیاں تھیندے پئین ، سرائیکی رُل گئے ھن، اتحاد کینی ، ھک ڈوجہے نال ساڑھ رکھیندن ایں واسطے ھک نی تھیندن، ھک تردا پیا ہووے تِ ڈوجہا لت چھیکن واسطے تیار ملدے، اے سبھ مثالاں فرضی ھن اور منافقاں دی پیداوار ھن، کیونکہ انہاں اچ خود حوصلہ کجھ کرن دا نی ہوندا تِ او ایں واسطے اپنڑیاں ناکامیاں کوں لکاون واسطے اپنڑیں ہی بھیراواں تِ ایہو جئی مثالاں بنڑاون شروع تھئی ویندن، منافق ہر دور تِ ہر قوم اچ رہن چاہے اُو سرائیکی قوم ہووے ، سندھی ہووے ، بلوچی ہووے ، پنجابی ہووے، پٹھان ہووے، ہر قوم اچ کجھ منافقت کرن دے اچ بیمار ضرور ملسن تِ جو منافق ھِ ھن جدید دور دے پیش نظر انہاں دا علاج وی ممکن ھِ ۔ جیویں کہیں دا نشہ چھڑوان ہن ممکن ھِ ایویں منافقاں کوں سیدھ کرن وی ھن آسان ھِ ایندی دوائیاں وی موجود ھن بس ڈاکٹرز سستی کیتی پئے ھن او وی جلد ہر شہر ہر علاقے اچ دستیاب ہوسن جو انہاں منافقاں دا علاج فی سبیل اللہ کریسن ۔ وجودِ پاکستان توں پہلے توں ہن تک ہک حرف سرائیکی تاریخ اچ آندا پئے جیندے شواہد بہوں سرائیکی تصانیف اچ ملدن، خصوصا کلام خواجہ فرید رحمتہ اللہ علیہ ، حضرت سلطان باہو ، سچل سر مست دے علاوہ بہوں ناں ایہو جئے ھن جو جنہاں دی مزارات اوچ شریف ، خانقاہ شریف ، پاکپتن ، ملتان ، کوٹ مٹھن شریف ھن ، لفظ سرائیکی لکھن بولن والی اللہ دے ولی گزرن ، تِ اج جدید دور اچ سرائیکیاں کوں حقارت دی نگاہ نال ڈیکھن کجھ بے مطلب لگدے، پہلے تِ تساں کوں اے پتہ ہونڑاں چاھیدا ھِ سرائیکی ھِ کیا ؟ ہر بندہ چاہئے اُو وسیب دا ہووئے یا کہیں بئی زبان دا ہووے او ایں سرائیکی لفظ کو مٹاون واسطے یا ایں زبان دا وارث بنڑن واسطے جان لائی پِ کہ ایں زبان تِ قبضہ آساڈا تھئی ونجے، لیکن اِے سبھ اے نی جانڑدے کہ سرائیکی لفظ کیا ھِ سویر توں شام تک تعصبات ، تقسیم تِ ذھن خراب کرن تِ کم کریندے پئن، جیندا ثبوت گزشتہ کالم اچ لکھ چکا یاں کہ اگر گوگل تِ ونج تِ سرائیکی لفظ لکھیسو تاں تساں کوں حقیقت پتہ چل ویسی کہ زیادتیاں دی ھن انتہا گزر چکی ھِ ، وادی سندھ دے ڈوہیں اطراف خطہ سرائیکی خطے دے ناں توں ماضی اچ جانڑاں ویندے ایں خطے تِ آباد لوگ سرائیکی خطے دی نسبت نال سڈھیدن جیویں اجمیر اچ رہاون والا اجمیری، جیلان اچ رہاون والا جیلانی ایویں سرائیکی خطے تِ رہاون والا سرائیکی، ماضی دی روشنی تھوڑی جی بھیراواں نال شئیر کریساں کیونکہ بہوں بھیرا اے سمجھدن کہ سرائیکی زبان ھِ سرائیکی زبان کینی سرائیکی خطہ ھِ جیءں تِ رہاون والے لوگاں کوں سرائیکی سڈھیندے رہن تِ خطے دی نسبت نال زبان کوں سرائیکی آدھن سرائیکی دے لہجے ریاستی، ملتانی ، ڈیراوالی ، تھل والی ھن انہاں چہاریں لہجے نال جڑے خاندان سرائیکی ھن، سرائیکی خطہ ہک تجارتی صنعت دی طرح حیثیت رکھیندا ھائی جیویں لوگ مارکیٹ ، بازار ، اچ ویندن ایویں لوگ تجارت دی خاطر سرائیکی خطے اچ تجارت دی غرض دے نال آندے آئے تِ ایتھاں آباد تھیندے گئے جو مقامی لوگ سرائیکی ہن انہاں دی محبتاں تِ ملنساری دے ثبوت ھن تک تساں کوں ہر گلی محلے اچ ملسن کہ واحد اے سرائیکی خطے ھِ جیندے اچ ہر تجارت کرن والے ہر رہاون واسطے آون والے بھیراواں دے خاندان تساں کوں آباد ملسن چاہئے او سندھی ہووے ، پنجابی ہووے ، بلوچی ہووے ، پٹھان ہووے ایں خطے دے لوگ بہوں مہمان نواز ھن انہاں نے انہاں دیاں عزتاں کوں اپنڑی عزتاں سمجھا تِ انہاں کوں اپنڑیں بھیراواں وانگوں ایں خطے تِ رہاون دی جا ڈیتی ، زراعت جو پورے پاکستان تِ دنیا اچ ایکسپورٹ تھیندی ھِ جیندے اچ چاول ، چینی ، دالیں ، وسل ، تھوم سبھ سرائیکیاں دی محنتاں دا ثمر ھِ ۔ سرائیکی قدیم سرائیکی خطے دے وارث ھن جو اپنڑیں سر تِ آپ اج تک ایں دنیا اچ اپنڑیاں محنتاں دے نال اپنڑاں وجود منوائی پئے ھن تِ ھن تک وسیب اچ سبھ نال پیار محبت نال پیش آندن لیکن انہاں محبتاں تِ ایں خطے دے وارث سرائیکیاں محسناں دیاں ہمدردیاں بھل تِ انہاں دی جڑاں کٹن اچ مصروف ھن، گھر اچ جا ڈیون دا سرائیکیاں کوں اے صلہ ملے اَج سرائیکیاں کوں کہیں ڈوجہی زبان دا حصہ سڈھا ویندا پئے تِ پوری دنیا اچ اے ظاہر کیتا ویندا پئے کہ سرائیکی زبان کہیں ڈوجہی زبان دا لہجہ ھِ ۔۔۔ ایں سبھ سازشاں دے باوجود وی تاریخ تبدیل کرن والے مورخ کوں سلام جو لکھیندن کہ پاکستان دے صوبہ پنجاب اچ رہاون والے سبھ پنجابی ھن، بھارت دے صوبہ پنجاب اچ رہاون والے سارے پنجابی تھئی سکدن لیکن سرائیکی خطے تِ قابض تھئی تِ اینداں ناں پنجاب منظور کروان دے بعد ھن اے آکھن کہ
پنجاب اچ رہاون والے سارے پنجابی ھن غلط ھِ سرائیکی خطہ اپنڑی منفرد ثقافت رکھیندے اور اپنڑی مکمل قدیم مقامی زبان ھِ جو ایں خطے تِ صدیاں توں بولی ویندی پئی ھِ تاریخ کوں تبدیل کر تِ نویں نسلاں کوں کیا تحفہ ڈیون چاھندن اے سمجھ نی آندی، لسانیت دی پیداوار کرن والے ایہو لوگ ھن جو سرائیکی الاون والیاں کوں اپنڑاں لہجہ لکھی پئے ھن ، سرائیکی سادہ لوح لوگ ھن محبتاں ونڈن والے لوگ ھن سنگتاں نبھاون والے لوگ ھن ، امن پسند لوگ ھن ، اج انہاں دے علاقیاں تِ اپنڑی زبان نال جڑے لوگ آباد کر تِ انہاں دے نشان مٹا ڈیون اتنا آسان کینی اج سرائیکی اپنڑیں وجود دے نال زندہ ھِ تِ سرائیکیاں دی محنتاں ہر وڈے شہار اچ بلند و بالا عمارتاں منزلاں ثبوت ھن، پاکستان دی انڈسٹری اچ 64فیصد توں ودھ سرائیکی مزدور کم کریندے پئے ھن ، وڈے شہراں اچ جو ڈیویلپمنٹ جیندی گالھ کریندے پھیردے وے جو نظر آندی ھِ سرائیکیاں دی محنتاں دی وجہہ توں ھِ اگر سرائیکیاں کوں ھک سائیڈ تِ کر ڈیتا ونجے تِ انڈسٹری سر پکڑ تِ بہہ ونجے اے ھن سرائیکی۔پردیس اچ محنت مزدوری کر تِ پاکستان ھک ھک روپیہ بھیجیندن اے ھن سرائیکی ، لکھ ھک ڈوجہے نال لڑ کھپ ونجن پاکستان نال محبت کریندن اے ھن سرائیکی، جیتنیاں دشمنیاں ہوون جیءں ویلے سامنڑیں آ ویندن تِ ھک ڈوجہے کو سینے نال لائیندن اے ھن سرائیکی، اپنڑی ثقافت، اپنڑیں خطے نال محبت کرن والے ھن سرائیکی، کہیں سرائیکی نے اج تک کہیں دی ذات ت، ڈکیتی نی ماری محنت کیتی ھِ نا چوری کیتی ھِ نا کہیں نال نا انصافی کیتی ھِ سرائیکی خطے نال جڑا فرد واحد اپنڑی محنتاں دے نال لاہور، کراچی ، اسلام آباد دے علاوے پورے پاکستان دے شہاراں اچ آباد ھِ ، معذرت نال اگر تعصب یا لسانیت والی قوم سرائیکی ہووے ہا تِ وسیب دی ہر گلی محلے اچ تساں کوں پنجابی ، اردو، سندھی نا ملن ھا صرف تِ صرف سرائیکی ملن ھا، اساڈیاں محبتاں دا مزید امتحان نا گھینو، کجھ نی منگدے تِ اینداں صلہ اے نا ڈیو کہ مردم شماری اچ اساڈی زبان پنجابی نہ لکھو آساں سرائیکی ہیں ، اساڈے بالاں کوں تعلیم نی ڈے سکدے نا ڈیو لیکن حقارت دی نگاہ نال نال ڈیکھو ، صاحیب آساں کہیں کمی کمین ملک دے ایجنٹ کینی آساں تاں محسن ھن تساڈیاں زباناں دے نال نال قائد اعظم محمد علی جناح جو سبق ڈیتا کہ اردو سرکاری زبان بولے ونجے تاں آساں سرائیکیاں دے وجود نال اردو دا پرچار ھِ آساڈی مخلصی دا اے صلہ ناڈیو کجھ ڈے نی سکدے تِ آساڈی پہچان نہ مٹاو ، صبر۔۔۔۔صرف ۔۔۔صبر کرن والی قوم ہیسے ہر زبان کوں اپنائیت ڈیون والی قوم ہیسے صرف اتنا آدھے پھیردے ھیں کہ ساڈی زبان ناں صحیح آساڈے بچے کچے سرائیکی خطے دا حال تاں ڈیکھو، اساڈی اکھیں تِ یقین نا صحیح تساڈیاں اکھیں تِ سلامت ھن، ہر گلی محلہ ، ہر شہر ، ہر دیہات اچ اپنڑیں ظلم دے نشان تاں ڈیکھو، ہر ٹیکس ادا کریندے ہیں ساوا کارڈ وی رکھیندے ہیں ، سڑکاں تاں دور سولنگ دی خاطر ووٹ پئیندے ہیں ، ایں خطے تِ ھک مہینے رہ تِ بھوک دے جن دے وار تاں ڈیکھو، جو کہیں سرائیکی کوں حقارت دی نگاہ نال ڈیکھدے خدارا ! ھک واری ایں سرائیکی نال ظلم تاں ڈیکھ ونج ، گلیاں اچ رلدے بال ڈیکھ ونج، تعلیم واسطے ترسدے بال ڈیکھ ونج، عمراں گلیندیاں دیہاں تاں ڈیکھ ونج، ڈیکھ ونجو کہ کتنے زخم ملے ھن ۔۔۔ اتنے زخماں دے نال آدھے وے کہ سرائیکی آہ وی نا کرن ، تکلیف جیءں کوں ہوندی ھِ اُو ہی آہ کریندے جو رجے ہوون اُو آرام کریندن ۔۔۔۔ اُو آرام کریندن۔۔۔۔ ہر تحریر فقط اتنی ھِ کجھ الاون یا لکھن توں پہلے سرائیکی خطے دیاں محرومیاں ڈیکھو، سچ تِ حق دی آواز چاون والے میڈیا ، اخبارات ، ریڈیو اسٹیشن دے مالکو! ذرا میڈے وسیب دی آواز تاں ڈیکھو ۔۔۔۔ کیتھاں ونجے کیں کوں فریاد کرے ۔۔۔ عدالتاں ، تھانڑیں ، اسکول، اسپتال سبھ کھسیج گئین ڈکیت چوراں دے راج ھن ، عزتاں گھراں اچ قید رھاندن ، نا سکھ دا سا ھِ نا مردے ہیں ، آساڈی مخلصی دا اے صلح ڈیتے اساں کوں اپنڑیں خطے اچ نظر بند فرما ڈیتے۔ زنجیر زنی کروں کہ پٹوں سر اپنڑاں ، اپنڑیں ھی سجن جنہاں دی عمراں بھر زبان بولی گھر لٹی ویندن۔
کالم دا مقصد کہیں دی دل عذاری نی صرف اور صرف روشنی پاون ھِ کہ سرائیکی کیوں حق منگدن؟ تِ اتنے سالہاں بعد کیا اتنا وی حق کینی کہ انہاں دیاں محبتاں دا ثمر صوبے دی صورت اچ تحفے اچ ڈے ڈیتا ونجے؟
